Renk Genetik
​
Eski renkli tv lerde rengi oluÅŸturan üç temel renk olduÄŸunu hatırlarsınız, kırmızı, mavi, yeÅŸil. Televizyona yakından baktığınızda her pikselde bu üç rengi görebilirdiniz. Bettada rengi ortaya çıkaran benzer bir prensiptir. Yanlız renkler biraz farklıdır. Betalarda doÄŸal renkler mavi siyah ve kırmızı ve sarı dır. Bunlar tabakalar halinde bulunur. Bu tabakalar evcil bettalarda en üstte mavi(yanardöner), kırmızı, siyah ve sarı ÅŸeklinde sıralanır. Mavi azlığı kırmızıya, kırmızı yokluÄŸu siyaha neden olur, ve üstteki tabakalar alttakiler üzerinde baskındır. Gövde de mavi yanardöner, yüzgeç ve kuyrukta kırmızı (geleneksel renk) tüm renklere baskınlık gösterir.
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
Dominant özellikler: Red, opaque, royal blue, steel blue, turkuvaz, butterfly, marble, veiltail
Örnek: Orange X Red= Red Yavrular Royal Blue X Black = Royal Blue
​
Ko-dominant özellikler: Az yada çok özellikerle kendini gösterir. ÖrneÄŸin Crowntail diÄŸer kuyruklara baskın gelmez birlikte yer alabilir. Mavi yanardöner, Copper yanardöner, Crowntail, Doubletail, (Halfmoon,çoklu özellik gerektirir.) kodominanttır.
Örnek: Crowntail x Hmpk = deltatail crowntail karışımı yavrular (f2 ctpk )
​
Resesif özellikler: Black, yellow, orange, plakat
Örnek: Plakat X Veiltail = %100 veiltail
Gen-Alel isimleri:
Kırmızı ile ilgili olanlar:
​
Extended Red(Er_) : Vücudun tamamen kırmızı olmasını saÄŸlayan gen
​
Variated Fins/butterfly(Vf_): Parçalı yüzgeç, kelebek geni
​
Non-red (nrnr): Balıkta sarı rengin görülmesini saÄŸlayan Kırmızı YokluÄŸu Aleli (anne ve babada taşımalı)
Non-red2 (nr2nr2): Turuncuya neden olan kısmi Kırmızı Yokluğu Aleli (anne ve babadan ortak gelmeli)
Red loss(Rl_): Kırmızı kaybı( balığın ilerleyem yaşlarda kırmızısının yok olmasına sebep olan alel(anne ve babadan ortak gelmeli)
​
Siyah renkle alakalı genler
​
Melano(mm): Mat siyaha sebep olan gen.(dişiler kısırdır.)
​
Fertile Black(fbfb): Üretken siyah aleli (anne ve babadan ortak gelmeli)
​
Yanardöner mavi genler
​
VahÅŸi tip Blue-Green yanardöner(++): Balığın gövde ve kuyruÄŸunda kısmi mavi yeÅŸil parıltıya sebep olan alel
Royal blue yanardöner(bl+): Koyu renkli kısmi yanardöner tabaka oluÅŸturan alel
​
Steel Blue yanardöner(blbl): Celik mavi kısmi yanardöner oluÅŸturan alel
Spread iridescence(Si_): Yaygın yanardöner mavi renklerin vücudun tamamına yayılmasına neden olan gen
DÄ°ÄžER
​
Opaque iridescence(Op_): Opak görünüme beyaz renge sahip olmayı saÄŸlayan gen
Marble (mbmb): Renk tabakalarını parçalı bir biçimde ortadan kaldıran gen(Kısmi baskın, nesil atlayabilen gendir)
Cambodian(cc): Siyah rengi devre dışı bırakan gendir. Siyahın altında yer alan kırmızı, sarı ve turuncunun oluÅŸması için gereklidir.
​
Blonde(Bl_): Parlak kırmızı, gümüÅŸ parıltılı mavi, yıkanmış siyah oluÅŸturan gendir.
​
Dragon (DrDr): Kalın opak zırh benzeri tabaka oluşturan gendir. Tam olarak anlaşılamamıştır. Kısmi Baskın bir gendir.
Yellow iridescence:
​
Copper metalik renge sebep olan alellerdir. Mavi yanardöneri geliÅŸtirir yada deÄŸiÅŸtirir.
​
Copper metalik yanardöner(++): Copper a sebep olur
​
Sadece metalik(nm+): Metalik turkuvaz, steel, royal blue ya neden olur.
​
Metalik yokluğu(nmnm): Metalik parıltıları olmayan maviler
​
Yukarıda yer alan genler ve aleller in büyük kısmı betalarda mutasyonlar sonucu ortaya çıkmıştır. Sahip olduÄŸumuz her evcil beta bu genlerden bazılarını taşımakta. Balıkların renklerini oluÅŸturan da bu karışımlardır. Baskın yada çekinik balıkta bulunan genleri görmenin en iyi yolu yavru almaktır. Çıkan yavrular adeta balığın taşıdığı genleri gösterir bir harita niteliÄŸi taşır. Resimdeki balığın genetiÄŸine bir bakalım…
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
​
bl_ Blue iridescence: Mavi yanardöner , bu gen tüm kırmızı ve turuncu balıklarda bulunur. Balığın üzerinde çok az da olsa görülen mavi ışıltı bundandır.
​
Er_ Extended red: Dağılımlı kırmızı, normalde tamamen kırmızı olmayı saÄŸlayan bu gen tam sarı ve tam turuncu içinde gereklidir.
​
Nr2Nr2 Turuncu gen: Balıkta turuncu rengi ortaya çıkarır.
​
Vf_ Variated fin: KuyruÄŸun parçalı olmasını saÄŸlayan gen. Butterfly balıklarda görülür.
​
DrDr: Dragon: Balıkta dragon özellik saÄŸlayan gen.
​
Op_ Opak: Kuyruk kenarlığındaki beyazlıktan sorumlu gen.
​
Görünen özelliklerden yola çıkılarak oluÅŸturulan balığın genetik yapısı böyle, bunun dışında da balıkta baÅŸka genler bulunabilir. Mesela bu balık yüksek ihtimal cambodian ve fertile black taşıyıcısı olabilir. Ayrıca kolay görülmeyen blonde bazen kendini göstermeyen marble genler de bu balıkta var olabilir. Fakat balığın dış görünüÅŸü bunlarla alakalı hiçbir iz taşımayabilir. Biz balıkta bu özelliklerin olduÄŸunu çoÄŸu zaman yavrularda fark ederiz.
​
Genler genetik mühendisleri için bile oldukça karışıktır. Bettalar her canlı gibi mucizevi özellikler taşır. ÇoÄŸu zaman tahmin edilemez. Ama tahmin etmeye çalışması her zaman keyiflidir. Genleri tanıyorsanız. Sonrasında kendi balığınızın genlerini iyi tanıyorsanız iÅŸler daha tahmin edilebilir olur. Ve böylece istediÄŸiniz hedeflediÄŸiniz güzel balıkları bilinçli bir ÅŸekilde üretebilirsiniz. Umarım hazırlanan bu yazı sizin güzel balıklar yetiÅŸtirmenize biraz olsun yardımcı olur. TeÅŸekkürler.
​
Hazırlayan: Kenan Erayman
​
